آیا نیروهای امنیتی قادر به دفاع مستقلانه هستند؟

نویسنده – نیلوفر مستعد

مقامات آمریکایی روز سه‌شنبه ۲۴ حمل اعلام کردند که جو بایدن، رئیس‌جمهوری این کشور، تصمیم گرفته است که تاریخ خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را از اول ماه مه به ۱۱ سپتامبر، بیستمین سالگرد حملات تروریستی به شهرهای آمریکا، تغییر دهد.

تعيين مهلت اول ماه میزان بخشی از توافق صلح بین دولت دونالد ترامپ و گروه طالبان بود که پارسال امضاء شد.

جو بایدن در هفته‌های اخیر و به اشکال مختلف اعلام کرده بود که این مهلت ممکن است تغییر کند و به مرور مشخص شد که خروج منظم حدود دو هزار و ۵۰۰ نیروی آمریکایی مستقر در افغانستان قبل از این تاریخ عملی نخواهد بود.

ولی تعیین روز یازده سپتامبر به عنوان تاریخ خروج نیروهای آمریکایی تاکیدی نمادین بر دلیل اصلی اشغال افغانستان در سال ۲۰۰۱ است که جلوگیری از فعالیت گروه‌های تروریستی و سازماندهی حملات بیشتر به خاک و اهداف آمریکایی بود.

بسیاری‌ها در امریکا و در افغانستان نگران خروج نیروهای امریکایی از افغانستان هستند و نمی‌دانند که پس از خروج ایالات متحده چه اتفاقی در افغانستان خواهد افتاد.

شماری در امریکا از جمله، رایان کراکر، سفیر سابق امریکا در افغانستان و برخی‌های دیگر که نگران پیامدهای انسانی و جئوپولیتیک خروج از افغانستان هستند، از «تکرار ویتنام» هشدار می‌دهند.

از آنجا که سازمان ناتو و امریکا  تعهد کرده که تا سال ۲۰۲۴  تحت هر شرایط نیروهای امنیتی افغانستان را کمک و تهجیز می‌کند: « اگر به این تعهدها باور کنیم، خروج نیروها باعث قطع همکاری‌ها نخواهد شد، چون مکررا در سطح بلند تعهد کرده که به نیروهای امنیتی افغانستان کمک می‌کند.»

در صورت خروج ناگهانی در وضعیتی‌که نیروهای امنیتی صددرصد مستقل و بی‌نیاز از کمک و حمایت نیروهای امریکایی نیستند، روی امنیت افغانستان تأثیر منفی می‌گذارد، اما بازهم این تأثیر آنچنان شدید نیست چون نیروهای امنیتی تا حدودی زیادی نسبت به گذشته قادر به تأمین امنیت افغانستان هستند.

خروج ایالات متحده الزاماً فاجعه‌ی تمام‌عیار برای افغانستان نخواهد بود در صورتی که این خروج مسوولانه و به اساس پلان باشد و در آن تاکتیکی عمل نشده باشد.

آن‌چه مشخص است، خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان دیر یا زود باید عملی شود، اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که هم‌چنان که حضور نیروهای امریکایی با هم‌آهنگی دولت افغانستان بوده، خروج آن‌ها نیز باید با هم‌آهنگی و در تعامل با دولت افغانستان و بعد از انجام مأموریت‌هایی باشد که مسوولیت آن را بر عهده گرفته‌ بودند.

چنانچه از سال ۲۰۱۴ به این طرف میدان جنگ افغانستان را نیروهای امنیتی کشور به‌صورت مستقلانه پیش می‌برند و نیروهای امریکایی و ناتو صرف به این نیروها کمک هوایی می‌‌کنند، اگر به کمبود تجهیزات، جایگزینی نیروهای از دست رفته و اکمالات نیروهای امنیتی افغانستان رسیدگی شود و کمک‌های وعده‌شده ناتو و امریکا به این نیروها ادامه یابد، خروج چندهزار نیروی امریکایی و حتا خروج کامل آن ها، تأثیر آنچنان منفی روی امنیت افغانستان نخواهد گذاشت.

از سوی دیگر در توافق صلح آمریکا و طالبان که درسال ۲۰۲۰ در قطر امضا شد طالبان پذیرفتند حملات خود را متوقف کرده، مذاکرات صلح با دولت افغانستان را شروع کنند واجازه ندهند که گروه‌های تروریستی بین‌المللی از خاک افغانستان برای حمله به آمریکا و متحدانش استفاده کنند.

در برابر این تضمین‌ها دولت آمریکا نیز پذیرفت که تمامی نیروهای خود را تا اول ماه مه از افغانستان خارج کند. اما معلوم میشود که مفاد آن قرارداد مورد نظر هیچ یکی از طرفین نیست و

طی حدود یک سالی که از امضا این توافق می‌گذرد مقامات نظامی آمریکا تائید کرده‌اند که حملات طالبان به نیروهای خارجی در مجموع متوقف شده ولی حملات این گروه به نیروهای دولتی افزایش یافته است.

فرماندهان نظامی آمریکا می‌گویند گروه طالبان به دلیل تداوم حملات به نیروهای دولتی افغانستان و حفظ تماس خود با القاعده و سایر گروه‌های تروریستی شروط توافق صلح را اجرا نکرده است.

رسانه‌ی امریکایی «نیوزویک» در مقاله‌ای با عنوان «آنچه امریکا قبل از خروج از افغانستان باید انجام دهد» ‌نوشته بود اگر واشنگتن می‌خواهد بالاخره نیروهای امریکایی را از افغانستان خارج کند و به جنگی که به‌نظر می‌رسد تا ابد ادامه دارد پایان دهد، باید به همان اندازه وقت و انرژی‌اش را وقف مسیر صلح کند که وقف بمباران مواضع طالبان کرده است. آمریکا در تعهداتی که در رابطه به صلح و حمایت به افغانستان داده است بدون در نظرداشت حضور یا عدم آن باید پابند باشد و دولت بایدن باید به طالبان برساند که خروج کامل نظامی ایالات متحده از افغانستان به معنای مقدمه‌چینی برای خروج دیپلماتیک و اقتصادی کامل ایالات متحده از این کشور نیست.

واشنگتن افغانستان را به حال خودش رها نخواهد کرد و همچنین اجازه نخواهد داد فضای رشد و بازسازی برای گروه‌های تروریستی فراملی مانند القاعده و دولت اسلامی فراهم شود.