آیا تاریخ انقضای طالبان فرا رسیده است؟

تحلیل

نویسنده – توفیق عظیمی

خیلی ها هنوز هم معتقد اند که طالبان به عنوان یک جریان نظامی ایدئولوژیک عنصر تعیین کننده در قضایایی سیاسی افغانستان اند، اما اعتقاد نویسنده بر آن است که طالبانیزم دیگر به پایان رسیده و یک موج جدید از کنش و واکنش های سیاسی در حال شکل گیری است  که طالبان را خیلی زود به نکته آخر کارشان می رساند، در این نبشته تلاش می شود تا این کنش ها و واکنش ها به بحث گرفته شود.

در حال حاضر طالبان تلاش میکنند با به کار گیری قدرت نظامی خود و افزایش جنگ در ولایات مختلف امتیاز بیشتری در میز مذاکرات صلح بدست بیاورند، اما آنچه واقعیت عینی است طالبان از این تئوری پیش از دو دهه می شود استفاده میکنند و تا کنون نتوانسته اند آنچه به عنوان دست آورد های حقوق بشری و مردم سالاری در جامعه فعلی افغانستان سیر تکامل خود را می پیماید را به بن بست مواجه کنند، بطور واضح تر، طالبان با انجام هزاران حمله انتحاری، ماین های کنار جاده ای، سر بریدن خبرنگاران تا محصلین ومتعلمین و حتی قربانی گرفتن از هزاران فرد ملکی و از میان بردن تأسیسات عامه المنفعه هنوز هم در اول کار اند و میخواهند با افزایش دهشت و وحشت خود عین تئوری را بکار برده و خواسته های خود را بر مردم افغانستان تحمیل بکنند.

اما نکته قابل عطف و توجه که شاید خود طالبان نیز به آن تا هنوز به گونه درست متوجه نشده باشند حضور آنها در میز مذاکره است، طالبان که تا دیروز حاضر نبودند هیچ نوع معامله ای را با آمریکا انجام دهند و با هیات مذاکره کننده دولت جمهوری اسلامی افغانستان رو در رو مذاکره کنند امروز آماده اند تا روی طرزالعمل آغاز مذاکرات رو در رو هیأت های دو طرف کار کنند.

حضور طالبان در میز مذاکره و بحث روی موضوعات مختلف ناشی از منافع ملی زمینه پایان طالبانیزم را در کشور مهیا می سازد، بدین معنی که طالبان قبلاً تنها با زبان تنفگ صحبت می کردند ولی امروز حاضرند در میز استدلال نیز حرف های داشته باشند و از ایدئولوژی خود دفاع نمایند، بحث و استدلال از ایدئولوژی در میز مذاکره بطور بی سابقه  طالبان را به مشکل تاریخی مواجه ساخته و پایان طالبانیزم را رقم خواهد زد.

نمونه ای بارز آن واکنش مردم افغانستان در مقابل آخرین مطالبه گروه طالبان در مورد محور قرار گرفتن فقه حنفی در حل معضلات و نادیده گرفتن فقه جعفری است، طالبان با طرح چنین دیدگاهی با موج از مخالفت های ملی و بین المللی قرار گرفته اند، آمریکایی ها با وجود که پیمان صلح با گروه طالبان دارند تاکید دارند که از حقوق اقلیت ها مذهبی و قومی در افغانستان دفاع میکند و از طرف موج از مردم افغانستان از تمامی اقوام در یک صف واحد قرار گرفته و حمایت خود را شیعه های کشور ابراز می دارند. با چنین صف گرایی طالبان دیگر قادر نخواهند بود که فقه جعفری و پیروان آن را از جامعه حذف کند و سلطه گرایی مذهبی خود را بر دیگران حاکم سازند.

این مورد فقط یک مورد از تضاد منافع میان طالبان و دولت جمهوری اسلامی افغانستان و جهانیان است، طالبان در ادامه پروسه صلح افغانستان خیلی از موارد دیگر چون تغییر نظام و چگونگی روابط افغانستان با کشور های خارجی را نیز به باد انتقاد خواهند گرفت و خواسته های خود را در این مورد مطرح خواهند کرد که با واکنش های جدی و منطقی مردم افغانستان و جهانیان مواجه خواهند شد.

بطور مثال اینجا به نوع نظام که طالبان پی آن هستند یعنی امارت مثال میزنیم، آیا طالبان می توانند ارزش های که در نظام جمهوریت در ۱۹ سال گذشته نهادینه شده است آنرا محو و نابود کنند آن هم در حالی که جامعه جهانی و اکثریت مردم افغانستان از آن دفاع میکنند؟

پاسخ به این سوال خیلی ساده است طالبان توان ایستادگی در مقابل این واکنش ها را ندارند و نخواهند داشت و از طرف درک کرده اند که ادامه جنگ به هیچ وجه ما را به آن حد که تصور می شود به خواسته ما نزدیک می کند نخواهد کرد بناءً در نهایت طالبان مجبور میشوند تا جمهوریت را با اندک تغییر در ساختار بپذیرند.

زیرا خواسته های طالبان با موج از واکنش های مردم و جهانیان هرگز به کرسی نخواهد نشست، طالبان با گذشت هر روز توان استدلال خود را در موارد مختلف از دست خواهند داد و آنچه را که آنها نظام اسلامی می پندارند در جمهوریت در پی تحقق آن از راه دموکراتیک جستجو خواهند نمود. ممکن این نظریه برای فعلاَ پاسخگو نباشد ولی در نهایت نتیجه کار به همینجا خواهد کشید.

زیرا طالبان آنچه را که امروز مطرح میکنند در مخالفت به خواسته های مردم افغانستان و جامعه جهانی است و طالبان یکبار در گذشته چنین خواسته را با قوه قهریه تحمیل کردند اما به شکست مواجه شدند، ادامه چانه زنی های آنها اینبار در میز مذاکرات بدون در نظر داشت خواسته های مردم افغانستان و جهانیان بار دیگر آنها را به شکست مواجه خواهد نمود و پایان طالبانیزم را رقم خواهد زد.