تابویی‌که در افغانستان در حال شکستن است.

افغانستان

رانندگی برای زنان در افغانستان تا یک دهه پیش تابو به شمار میرفت.

در این سال‌های اخیر، تنها تعداد انگشت شماری از زنان دل به دریا زدند و پشت فرمان موترها نشسته‌ اند، با این وجود، هنوز هم تعداد زیادی از خانم‌ها حق رانندگی را ندارند.

این ممنوعیت‌ و محدودیت‌ در افغانستان برای تعدادی از زنان وجود دارد که نمی‌توانند به خواست و میل شان به رانندگی بپردازند، این ممنوعیت‌ها جنبه قانونی ندارند بلکه از نظر عرف و یا سنت اعمال می‌شوند.
در کشور‌های جهان اول یا رو به توسعه، دلایل رانندگی نکردن خانم‌ها را می‌توان در نداشتن پول کافی برای خرید موتر، علاقه نداشتن به رانندگی از طرف خانم‌ها و امثال این‌ها نام برد، اما در افغانستان خانم‌هایی هستند که توان مالی و علاقه به رانندگی کردن دارند، اما دلیل رانندگی نکردن این خانم‌ها نداشتن اجازه فامیلی می‌باشد.

زنان که در افغانستان همواره تحت سلطه مردان خانواده بوده اند، برای رانندگی کردن نیز چشم به دهان مردان دوخته‌اند تا بتوانند روزی از پدر، برادر و یا شوهرشان اجازه رانندگی را به دست بیاورند.
در چهارراهی تایمنی به دختری روبرو شدم که علاقه بسیاری برای رانندگی داشت اما به دلیل ممانعت از طرف خانواده‌اش نمی‌توانست موتر شخصی خودش را داشته باشد.

اسم این دختربانو فوزیه است و او از این حسرت به دل مانده اش چنین بیان می‌کند.

“من از وقتی که مکتبم ره خلاص کردم علاقه داشتم که رانندگی کنم، در روز های اول که خانوادم ره می‌گفتم موتر میخایم بخرم میگفتن پول نداری موتر از کجا می‌کنی، حالی که کار میکنم و پول هم دارم میگن که برای ما ننگ است قوم، خویش و کسایی که ببینند تو رانندگی می‌کنی چه خاد گفت برای زن بد است که موتر داشته باشه.”

راندن موترهای کوچک برای زنان تا حدودی یک امر عادی در کابل است، اما بنابر تجربه بعضی از دختر‌خانم‌ها هنوز هم تعدادی از خانواده‌ها بخاطر سنت، یا عرفی که دارند و به رشد فرهنگی نرسیده اند دختران شان را ممانعت می‌کنند.
در راه کوته‌سنگی با خانمی آشنا شدم که ۲۸ سال سن داشت و راننده موتر شخصی خودش بود، اسم این خانم زهرا است و یک طفل دارد، بعد از گفت‌وگوی طولانی داستان راننده شدنش را اینطور تعریف می‌کند:

من ۲۵ ساله بودم که پشتم خاستگار آمد وقتی همرای شوهرم برای اولین بار صحبت کردم برایش تمام شرط های زندگی‌ مشترکم ره گفتم که یکی ازی شرط هایم اجازه دادن رانندگی موتر شخصی خودم بود و بعد از قبول کردن این شرطم من هم به عروسی‌کردن با او راضی شدم، چون خانواده ام اجازه نمیداد که رانندگی کنم و برایم میگفتن تا در خانه ما استی حق موتروانی کردن را نداری، هر وقت عروسی کدی باز مربوط شوهرت میشه.”

سال گذشته وزارت ترانسپورت (حمل و نقل ) افغانستان اعلام کرد که برای ایجاد سهولت در حمل و نقل شهری برای زنان، اتوبوس‌های اختصاصی با رانندگان زن راه خواهد انداخت، برنامه‌ای که تا هنوز عملی نشده است.
در کابل قبل از جنگ‌های داخلی ده‌ها اتوبوس برقی شهری در رفت و آمد بود و شماری از رانندگان آن زنان بودند، اما از آن سیستم حمل و نقل شهری تنها چند پایه‌های تخریب شده به جای مانده است.

گزارش –  سجیه حسینی