پاکستان از گروه مسلح طالبان، همواره به عنوان ابزار برای تحقق برنامه های خود استفاده نموده است

افغانستان

پاکستان از گروه مسلح طالبان همواره به عنوان ابزار و فشار برای تحقق برنامه های استراتیژیک خود استفاده نموده است.

عمق استراتیژیک سیاست خارجی پاکستان را در قبال افغانستان سه نکته تشکیل میدهد، ایجاد حکومت دست نشانده پاکستان، ایجاد حکومت متعهد به پاکستان و تضعیف حکومت در افغانستان.

پاکستان هر سه گزینه را در چند دهه گذشته مورد استفاده قرار داده است، این کشور با حمایت و ایجاد رژیم طالبان گزینه نخست را تجربه کرد تا جای که افغانستان را صوبه پنجم خود خطاب میکرد اما با مقاومت جدی مردم افغانستان مواجه شد و در نهایت با همکاری ایالات متحده آمریکا رژیم طالبان که ساخته و پرداخته پاکستان بود از میان برداشته شد.

بعداز ایجاد حکومت نوین افغانستان در سال ۲۰۰۲ پاکستان از آنجا که حامی سرسخت گروه طالبان بود نتوانست گزینه دوم استفاده کند و دست به استفاده از گزینه سوم که تضعیف حکومات افغانستان بود زد، در حدود تقریباً دو دهه این کشور گروه طالبان و به تعقیب آن شبکه های تروریستی دیگر از قبیل شبکه حقانی، لشکر طیبه و جهیش محمدی و داعش را در افغانستان فعال و از آن استفاده نمود.

بعداز این همه هزینه و تلاش فشار های که از سوی ایالات متحده امریکا بالای این کشور وارد شد این کشور را مجبور نمود تا گروه مسلح طالبان را وادار سازد تا پای میز مذاکرات بنشنند، نشستن گروه مسلح طالبان روی میز مذاکره با تدبیر و برنامه از قبل تعیین شده و با استفاده از گزینه دوم برنامه استراتیژیک این کشور یعنی ایجاد حکومت متعهد به پاکستان صورت پذیرفته است.

در واقع پاکستان میخواست که گزینه دوم را در کنفرانس ُبن استفاده کند اما کشته شدن هیات های اعزامی گروه مسلح طالبان در مسیر راه به کنفرانس بُن سرنوشت برنامه استراتیژیک این کشور را به خاک یکسان نمود، ادامه جنگ از سوی گروه مسلح طالبان در ۱۹ سال ساختار این گروه را به شدت پیچیده و ارتباط آن با شبکه های تروریستی و کشور های حامی شان را محکم ساخته است، پاکستان در این میان دیگر آن پاکستان که بتواند حرف اول را برای تعیین برنامه های طالبان بزند ندارد اما نفوذ قابل ملاحظه ای بر این گروه دارد، برای پاکستان بعداز این همه هزینه ها در مدت ۱۹ سال فرصت آن ایجاد شده است تا از گزینه دوم استفاده ببرد اما چنانچه گفته شد دیگر پاکستان حرف اول را نمیزند.

روی همین دلیل پاکستان ملا برادر را به عنوان مهره قابل اعتماد خود در مذاکرات میان گروه مسلح طالبان و ایالات متحده آمریکا استفاده کرد، در حالی که کسانی دیگر همچنان بودند که رهبری گروه طالبان میتوانست آنرا معرفی کنند، اما تعهد پاکستان با ایالات متحده امریکا به منظور کشانیدن طالبان به میز مذاکره همین بود که مهره او میدان را بازی کند، قبلاً نیز ای اس ای پاکستان برای ملا برادر جایگاه ویژه ای در میان گروه طالبان حتی که او در زندان پاکستان به سر میبرد ترسیم نموده بودند و عملاً برای او جبهات جنگی و فرماندهان نظامی استخدام نموده بودند.

ساختار داخلی طالبان آنچنان پیچیده شده است که حالا این گروه به چند دسته تقسیم شده اند که ایجاد یک مرکز واحد سوق و اداره سیاسی و نظامی برای پاکستان به منظور رسیدن به هدفش مشکل است.

القاعده در میان گروه طالبان دست بالای پیدا کرده است تا جای که اختلافات که میان رهبران این گروه بوجود میاید نقش میانجی را ایفا میکنند، داعش نیز در میان این گروه رخنه کرده و مخالفین که دست از همکاری این گروه می بردارند به صفوف خود جذب میکنند، ادامه تنش ها و اختلاف ها میان رهبران گروه طالبان چون ملا هیبت الله، ملا یعقوب، ملا ذاکر، ملا رسول سبب شده است که دیگر حرف پاکستان آنچنان که در گذشته به کرسی می نشست امروز نه نیشیند.

ای اس ای پاکستان همان گونه که برای رهبران این گروه خانه های مجلل  و امامت مساجد را در اختیار شان میدهد در صورت که از او اطاعت نکنند فرمان مرگ شان را نیز صادر میکند، تنش ها و اختلافات میان ملا هیبت الله و ملا برادر مهره جدید پاکستانی ها بعداز ملا هیبت الله سبب شده است تا پاکستان برای این که جایگاه ملا برادر را در میان گروه طالبان تثبیت کند، نیاز می بیند تا خیلی ها که مانع برای رسیدن او به رهبری گروه طالبان میشود را حذف کند.

حمله بر مسجد در شهر کویته و کشته شدن برادر ملا هیبت الله کار ای اس ای پاکستان برای باز شدن راه بخاطر حذف دیگر رقبای سیاسی ملا برادر است، حمله به شورای کویته و کشته شدن نزدیکان ملا هئیب الله در آن نیز نمونه از حذف رقبای ای اس ای است، ای اس ای پاکستان هر آن رقیب که در مقابل برنامه های استراتیژی او قرار بگیرند از ترور استفاده میکنند و بدون شک که ملا برادر اکنون مهره قابل اعتماد آنهاست اما نه برای همیشه و از بین بردن اشخاص که مانع تحقق برنامه های پاکستان بخاطر تحقق طرح های استراتیژیک این کشور میشوند کار ساده است.

در این هیچ شکی باقی نمانده است که پاکستان هر مهره که از او در میان طالبان درست اطاعت نمی کنند حذف میکند، در این میان ملا هیبت الله نیز قرار دارد و همین طور کشتارهای اعضای این گروه با بوجود آمدن ساختار جدید که بتواند گزینه دومی استراتیژیک پاکستان را عملی کند ادامه خواهد داشت.

نویسنده « عارف نظری »